Trong những năm qua, ngành thép và mía đường Việt Nam từng đối diện với nguy cơ lớn về việc mất thị trường và thậm chí phá sản do sự cạnh tranh khốc liệt từ hàng nhập khẩu giá rẻ, đặc biệt là từ Trung Quốc và Thái Lan. Tuy nhiên, nhờ áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại, hai ngành này đã có sự hồi sinh mạnh mẽ, khẳng định vai trò quan trọng của công tác bảo vệ thị trường trong nước.

Ngành Thép: Từ Bờ Vực Phá Sản Đến Vị Thế Top 12 Thế Giới

Từ năm 2013 đến 2017, ngành thép Việt Nam đứng trước nguy cơ phá sản nghiêm trọng do sự tràn ngập của thép nhập khẩu giá rẻ từ Trung Quốc. Theo ông Đinh Quốc Thái, Phó chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam, năm 2016, Việt Nam đã nhập khẩu hơn 22 triệu tấn thép, trị giá gần 11 tỷ USD, trong khi chỉ xuất khẩu được khoảng 3,9 tỷ USD. Điều này đã tạo áp lực lớn cho các doanh nghiệp sản xuất thép trong nước, nhiều doanh nghiệp đứng trước nguy cơ đóng cửa.

Trước tình hình căng thẳng này, Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương) đã hỗ trợ các doanh nghiệp thép trong nước tiến hành các vụ kiện chống bán phá giá và áp dụng thuế phòng vệ thương mại. Từ năm 2020 đến nay, các biện pháp này đã giúp ngành thép cải thiện doanh thu và lấy lại lợi thế cạnh tranh. Điều này không chỉ duy trì vị thế của Việt Nam trong top 12 quốc gia sản xuất thép lớn nhất thế giới mà còn bảo vệ được hàng chục nghìn việc làm trong ngành.

Ngành Mía Đường: Phục Hồi Sau Khủng Hoảng

Tương tự ngành thép, ngành mía đường Việt Nam cũng từng đối diện với khủng hoảng nghiêm trọng do sự tràn vào của đường giá rẻ từ Thái Lan. Trước năm 2020, đường nhập khẩu từ Thái Lan có giá chỉ khoảng 340 USD/tấn, thấp hơn rất nhiều so với giá thành sản xuất trong nước. Điều này đã khiến nhiều nhà máy sản xuất đường ở Việt Nam rơi vào tình trạng “chết lâm sàng”, diện tích trồng mía giảm 50%, và số lượng nhà máy sản xuất giảm từ 44 xuống còn 20 nhà máy.

Tình hình chỉ bắt đầu khởi sắc khi Việt Nam chính thức áp dụng biện pháp chống bán phá giá vào tháng 6/2021. Kể từ đó, ngành mía đường đã có sự phục hồi mạnh mẽ. Diện tích trồng mía đã tăng mạnh từ 2023-2024, đạt 174.842 ha, và sản lượng đường nội địa cũng tăng từ 862.796 tấn năm 2021 lên gần 1,4 triệu tấn vào năm 2024. Đây là một sự trở lại đáng kể, cho thấy hiệu quả của biện pháp phòng vệ thương mại trong việc bảo vệ ngành sản xuất trong nước.

Vai Trò Của Biện Pháp Phòng Vệ Thương Mại

Cục trưởng Cục Phòng vệ Thương mại, ông Trịnh Anh Tuấn, cho biết việc áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại đã giúp tạo ra một môi trường cạnh tranh công bằng cho các doanh nghiệp trong nước, bảo vệ việc làm và thu nhập của người lao động. Tính đến tháng 9 năm nay, Việt Nam đã tiến hành 30 cuộc điều tra phòng vệ thương mại và đang áp dụng 22 biện pháp bảo vệ khác nhau. Các doanh nghiệp tham gia vào các vụ kiện chống bán phá giá đã đạt được doanh thu tổng cộng khoảng 475.000 tỷ đồng và tạo việc làm cho hơn 36.000 lao động.

Ngoài ra, thu ngân sách từ các biện pháp thuế phòng vệ thương mại cũng đạt từ 1.200 đến 1.500 tỷ đồng mỗi năm, đóng góp không nhỏ vào sự phát triển của nền kinh tế.

Những Thách Thức Còn Tồn Tại

Mặc dù các biện pháp phòng vệ đã giúp ngành thép và mía đường phục hồi, nhưng hàng nhập khẩu và hàng nhập lậu vẫn tiếp tục gia tăng với nhiều thủ đoạn tinh vi nhằm lẩn tránh thuế. Do đó, các doanh nghiệp và hiệp hội ngành nghề vẫn kêu gọi cơ quan chức năng duy trì và thắt chặt hơn nữa các biện pháp phòng vệ thương mại để bảo vệ thị trường trong nước.

Song song với việc phòng vệ thương mại, Việt Nam cũng đã giải quyết hiệu quả các vụ kiện chống bán phá giá liên quan đến hàng hóa xuất khẩu. Tính đến nay, hàng hóa Việt Nam đã phải đối mặt với 263 vụ điều tra từ 25 thị trường khác nhau. Tuy nhiên, nhờ chiến lược đối phó hợp lý, nhiều doanh nghiệp đã tránh được việc bị áp thuế hoặc chỉ bị áp mức thuế thấp, qua đó bảo vệ được thị trường xuất khẩu quan trọng.

Kết Luận

Những nỗ lực trong việc áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại đã giúp ngành thép và mía đường Việt Nam thoát khỏi tình trạng khó khăn, phục hồi và tiếp tục phát triển. Điều này cho thấy tầm quan trọng của các biện pháp bảo vệ thị trường nội địa trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt Nam tiếp tục vươn ra thị trường toàn cầu.